Szkólka
elementarna powstała w Okrajniku w latach 1881-1902, ulokowana była w nowo
wzniesionym domu mieszkalnym Marii i Michała Cebratów, a od roku 1902 u
Agnieszki i Józefa Kasperków. Uczono w niej pisać, czytać i rachować. Zeszyty
zastępowała tabliczka, rysik i ściereczka do mazania, a źródłem słowa
drukowanego bywały książeczki do modlenia. Jej nauczycielami byli księża z
Rychwałdu. Z inspiracji inspektora Jana Widlarza rada gminy Okrajnik w roku
1913 zakupiła parcelę i przystąpiła do budowy nowej szkoły. Był to mały
drewniany budyneczek z jedną izbą lekcyjną o wymiarach 7,5 x 5 m i korytarzem.
Naukę w nowej szkole rozpoczęto w 1914 roku. Pierwszym nauczycielem etatowym w
latach 1914-1923, opłacanym z funduszów krajowych, był Józef Kudaszewicz.
Zakwaterował się u rodziny Gubernantów, gdzie miał zapewnione wyżywienie. W
1932 r. z nieznanych nam przyczyn zrezygnował z pełnionej funkcji, a w nauce
religii wspierał ich katecheta z Rychwałdu.
W 1923 r. na stanowisko kierownika szkoły w Okrajniku powołany został Jan Talik, rodem z Łękawicy. W wyniku zwiększającego się przyrostu ludności corocznie wzrastała ilość dzieci rozpoczynających naukę w szkole. W roku szkolnym 1929/1930 liczba dzieci pobierających naukę w szkole wynosiła 71 osób, a frekwencja wynosiła ok. 90%. Ponieważ istniejący budynek szkolny nie mieścił stale zwiększającej się liczby dzieci, a poza tym nie spełniał wymogów stawianych ówczesnym szkołom, wieś rozpoczęła starania o budowę nowej szkoły. Nowy budynek powstał w ciągu roku. 11 listopada 1933 roku w 15-tą rocznicę odzyskania niepodległości w Okrajniku odbyła się uroczystość oddania do użytku nowego budynku szkolnego. Uroczystość zaszczycił swą obecnością kardynał ks. Adam Sapieha. W nowym budynku były 2 izby lekcyjne, kancelaria i mieszkanie dla kierownika. Doszła nowa siła nauczycielska - Salomea Osadzińska. W szkole o 2 nauczycielach i katechecie uczyło się teraz około 120 dzieci.
Taki stan osobowy nauczycieli trwał do czasu wybuchu II wojny światowej - 1 września 1939 r. Kierownik szkoły Jan Talik, który brał czynny udział w kampanii wrześniowej, został ciężko ranny w bitwie pod Chocznią. W wyniku poniesionych obrażeń przeszedł trzy ciężkie operacje w szpitalach w Krakowie, Lublinie i Żywcu. 27 października Jan Talik potajemnie opuścił szpital i wrócił do domu.
Po wkroczeniu wojsk okupacyjnych na ziemie polskie nauka w szkole podstawowej została przerwana. Dopiero zarządzenie ministra ds. nauki i wychowania z dnia 17 października 1940 r. umożliwiało otwarcie polskich szkół. Pełnomocnikiem Inspektora Szkolnego w Bielsku był były profesor żywieckiego gimnazjum - Michał Horodyński. Znał on dobrze środowisko nauczycieli z obszaru Żywiecczyzny i wiedział doskonale, któremu z nauczycieli powierzyć realizację okrojonego programu polskiego nauczania w szkole podstawowej.
W okresie okupacji szkoła w Okrajniku była szkołą zbiorczą dla wsi Okrajnik, Gilowice, Łękawica i Zadziele. Według ewidencji dziennika lekcyjnego prowadzonego przez Bronisławę Pawlus do zbiorczej szkoły uczęszczało razem 126 dzieci, w tym: z Gilowic 49, Okrajnika 48, Łękawicy 26, Zadziela 3.
Nauka odbywała się systemem łączonych klas tj. klasa I-III, II-IV. Program narzucony przez okupanta ograniczał się do nauki czytania, pisania, rachowania, przyrody, kaligrafii i ćwiczeń fizycznych. Taki poziom wykształcenia, wedle założeń okupanta, był wystarczający dla przyszłego polskiego robotnika, a w zasadzie "niewolnika". Lekcje religii w czasie okupacji nadal prowadził ks. Augustyn Jarosz w wymiarze 6 godzin tygodniowo. W związku ze zbliżającym się frontem wschodnim, ostatnim dniem nauki zapisanym w dzienniku lekcyjnym był dzień 25 listopada 1944 r.
W czasie ofensywy wojsk radzieckich w dniu 5 lutego 1945 r. w szkole ulokowany był punkt opatrunkowy dla rannych żołnierzy. W czasie frontu budynek szkolny uległ uszkodzeniu. Częściowo wybite zostały szyby
w oknach, piece kaflowe do ogrzewania izb lekcyjnych uległy rozsypce, zniszczone drzwi wymagały remontu. Dachówki pokrywające dach również częściowo uległy zniszczeniu, a budynek, w którym mieściły się sanitariaty praktycznie legł w gruzach. Na wskutek zniszczeń do końca roku szkolnego 1944/1945 nie było warunków do prowadzenia zajęć lekcyjnych. Pomimo faktu, iż dotychczasowi nauczyciele dostali pozytywną ocenę nowych władz (po przeprowadzonej uprzednio weryfikacji), nie podjęli się jednak dalszego nauczania w szkole.
Na podstawie materiałów Władysława Rodaka
W 1923 r. na stanowisko kierownika szkoły w Okrajniku powołany został Jan Talik, rodem z Łękawicy. W wyniku zwiększającego się przyrostu ludności corocznie wzrastała ilość dzieci rozpoczynających naukę w szkole. W roku szkolnym 1929/1930 liczba dzieci pobierających naukę w szkole wynosiła 71 osób, a frekwencja wynosiła ok. 90%. Ponieważ istniejący budynek szkolny nie mieścił stale zwiększającej się liczby dzieci, a poza tym nie spełniał wymogów stawianych ówczesnym szkołom, wieś rozpoczęła starania o budowę nowej szkoły. Nowy budynek powstał w ciągu roku. 11 listopada 1933 roku w 15-tą rocznicę odzyskania niepodległości w Okrajniku odbyła się uroczystość oddania do użytku nowego budynku szkolnego. Uroczystość zaszczycił swą obecnością kardynał ks. Adam Sapieha. W nowym budynku były 2 izby lekcyjne, kancelaria i mieszkanie dla kierownika. Doszła nowa siła nauczycielska - Salomea Osadzińska. W szkole o 2 nauczycielach i katechecie uczyło się teraz około 120 dzieci.
Taki stan osobowy nauczycieli trwał do czasu wybuchu II wojny światowej - 1 września 1939 r. Kierownik szkoły Jan Talik, który brał czynny udział w kampanii wrześniowej, został ciężko ranny w bitwie pod Chocznią. W wyniku poniesionych obrażeń przeszedł trzy ciężkie operacje w szpitalach w Krakowie, Lublinie i Żywcu. 27 października Jan Talik potajemnie opuścił szpital i wrócił do domu.
Po wkroczeniu wojsk okupacyjnych na ziemie polskie nauka w szkole podstawowej została przerwana. Dopiero zarządzenie ministra ds. nauki i wychowania z dnia 17 października 1940 r. umożliwiało otwarcie polskich szkół. Pełnomocnikiem Inspektora Szkolnego w Bielsku był były profesor żywieckiego gimnazjum - Michał Horodyński. Znał on dobrze środowisko nauczycieli z obszaru Żywiecczyzny i wiedział doskonale, któremu z nauczycieli powierzyć realizację okrojonego programu polskiego nauczania w szkole podstawowej.
W okresie okupacji szkoła w Okrajniku była szkołą zbiorczą dla wsi Okrajnik, Gilowice, Łękawica i Zadziele. Według ewidencji dziennika lekcyjnego prowadzonego przez Bronisławę Pawlus do zbiorczej szkoły uczęszczało razem 126 dzieci, w tym: z Gilowic 49, Okrajnika 48, Łękawicy 26, Zadziela 3.
Nauka odbywała się systemem łączonych klas tj. klasa I-III, II-IV. Program narzucony przez okupanta ograniczał się do nauki czytania, pisania, rachowania, przyrody, kaligrafii i ćwiczeń fizycznych. Taki poziom wykształcenia, wedle założeń okupanta, był wystarczający dla przyszłego polskiego robotnika, a w zasadzie "niewolnika". Lekcje religii w czasie okupacji nadal prowadził ks. Augustyn Jarosz w wymiarze 6 godzin tygodniowo. W związku ze zbliżającym się frontem wschodnim, ostatnim dniem nauki zapisanym w dzienniku lekcyjnym był dzień 25 listopada 1944 r.
W czasie ofensywy wojsk radzieckich w dniu 5 lutego 1945 r. w szkole ulokowany był punkt opatrunkowy dla rannych żołnierzy. W czasie frontu budynek szkolny uległ uszkodzeniu. Częściowo wybite zostały szyby
w oknach, piece kaflowe do ogrzewania izb lekcyjnych uległy rozsypce, zniszczone drzwi wymagały remontu. Dachówki pokrywające dach również częściowo uległy zniszczeniu, a budynek, w którym mieściły się sanitariaty praktycznie legł w gruzach. Na wskutek zniszczeń do końca roku szkolnego 1944/1945 nie było warunków do prowadzenia zajęć lekcyjnych. Pomimo faktu, iż dotychczasowi nauczyciele dostali pozytywną ocenę nowych władz (po przeprowadzonej uprzednio weryfikacji), nie podjęli się jednak dalszego nauczania w szkole.
Na podstawie materiałów Władysława Rodaka
Opracował H.
Woźniak
Od 1 stycznia 2013 roku do 31 sierpnia 2017 roku organem prowadzącym Szkołę Podstawową im. Górali Żywieckich w Okrajniku było Stowarzyszenie Mieszkańców Wsi Okrajnik i Okolic.
Od 1 września 2017 roku organem prowadzącym Szkołę Podstawową w Okrajniku jest Gmina Łękawica.
Od 1 września 2017 roku organem prowadzącym Szkołę Podstawową w Okrajniku jest Gmina Łękawica.
